W Bułgarii mamy skomplikowane stosunki z religią – począwszy od jej zakazu w czasach reżimu komunistycznego i obsadzenia Kościoła agentami bezpieczeństwa państwa, aż po wykorzystywanie obecnie prawosławia jako podstawy pseudokonserwatyzmu w stylu Trumpisty, ale z poczuciem rosyjskiej hybrydyczności.

W powietrzu unosi się poczucie, że jesteśmy bardziej bogobojni niż wierzący. Czerwona nić na nadgarstku, przesądy, pociąg do okultyzmu – od Ludmiły Żiwkowej po książki Rosemary de Meo niewiele się zmieniło. Często krytykuje się Kościół, że trzyma się z daleka od świeckich, nie mówi ich językiem i zamiast pomagać potrzebującym, woli uczestniczyć w organizacji ślubów, chrztów i pogrzebów.

Oczywiście zawsze jest biała jaskółka jak ojciec Iwan z Nowego Chanu, który przez lata udzielał schronienia potrzebującym.

Bułgarska Cerkiew Prawosławna bardzo stanowczo protestuje przeciwko dumie czy otwarciu igrzysk olimpijskich, ale rzadko ją słyszymy, stojąc po stronie słabszych i przemawiając ich głosem. A co pozostaje młodym?

W rezultacie tego wszystkiego w bułgarskim społeczeństwie panuje niejasne rozumienie wiary.

Dane z ogólnopolskiego badania „Młoda Bułgaria” dają wyobrażenie o wierzeniach młodych Bułgarów. Zaufanie Bogu jest na drugim miejscu – większość osób w wieku 16–25 lat twierdzi, że najczęściej wierzy w los. Dotyczy to 61% z nich.

Tylko 3 miliony osób (51,4% ogółu) odpowiedziało „tak” na pytanie „ Czy jesteś osobą religijną ?”. Dla porównania, w poprzednim spisie powszechnym z 2011 roku odsetek ten wynosił 60,4%.

Z danych wynika, że ​​misyjna rola Cerkwi prawosławnej uległa osłabieniu – także wśród młodych ludzi.

W badaniu „Młoda Bułgaria” wiarę w Boga wybrało 55% respondentów w wieku 16–25 lat. Częściej występuje wśród kobiet (61%), przy czym wybiera ją mniej niż połowa mężczyzn (49%). Jest to właściwie tendencja występująca w wielu społeczeństwach na całym świecie – liczne badania pokazują, że kobiety, niezależnie od kultury i religii, na ogół wykazują wyższy poziom przywiązania religijnego niż mężczyźni.

Powody tego są różne – kulturowe, społeczne, a nawet psychologiczne. Uważa się, że kobiety częściej znajdują czas na przykład na modlitwę, a na religijność duży wpływ ma zarówno socjalizacja, jak i zrozumienie kulturowe.

Wśród młodych Bułgarów wiara w Boga jest najczęstsza wśród osób z wykształceniem wyższym (62%), a także wśród młodych Romów , gdzie taką odpowiedź udzieliło 73% z nich.

Jednak zarówno wśród ortodoksyjnych chrześcijan, jak i młodych muzułmanów preferowanym wyborem jest wiara w los. Jeśli mierzyć to w procentach – 60% wyznawców prawosławia wybiera los, a nie 58% wierzących w Boga. Wśród muzułmanów objętych „Młodą Bułgarią” różnica jest jeszcze większa: 70% wybiera wiarę w los, a 58% – w Boga.

Młodzi Bułgarzy innych wyznań (katolicy, Żydzi, protestanci i inni) w znacznie większym odsetku opowiadają się za swoją wiarą – 71% z nich udziela tej odpowiedzi, podczas gdy los jest znacznie mniej popularny i wspomina o nim zaledwie 38% ankietowanych grupa.

To w pewnym stopniu pokazuje, że są oni bardziej przywiązani do swojej religii. Do tej grupy zaliczają się ewangelicy, których kościoły mają zupełnie inne podejście do młodych ludzi. Są silnie obecni w mediach społecznościowych, niektórzy mają tysiące obserwujących na YouTube, Instagramie i TikToku, i starają się wykorzystywać popularne twarze, aby szerzyć swoje przesłania o Bogu, a tym samym potencjalnie przyciągnąć więcej ludzi – w tym młodych ludzi.

Według teologa i autora książek teologicznych Veniamina Peeva współczesne kościoły ewangelickie okazują się domem dla wielu młodych ludzi. Dzieje się tak z kilku powodów – kazania poruszają aktualne tematy, posługują się językiem współczesnym, a nie archaicznym. Istotną częścią liturgii są gatunki muzyczne, które są znacznie bliższe młodym ludziom.

Kościoły takie jak Zoe Sofia czy „Przebudzenie” starają się prezentować protestanckie chrześcijaństwo poprzez muzykę i wydarzenia . Jedna z najgłośniejszych grup młodzieżowych – „Molets”, jest częścią kościoła ewangelickiego. Choć ich konta w mediach społecznościowych dotyczą głównie karier muzycznych, obaj artyści w wywiadach wypowiadali się publicznie na temat swojej wiary w Boga.

Inne gwiazdy należące do kościołów ewangelickich to piosenkarz Miro , raper Ognyan Pavlov-Fyre , duet Pavel i Venci Venc . Cała czwórka aktywnie włącza się w wydarzenia Kościoła Przebudzenia, w tym w jego program muzyczny – występy podczas nabożeństw, nagrywanie pieśni i inne.

Ognyan Pavlov-Fyre znalazł się także w gronie bułgarskich muzyków najbardziej lubianych przez nastolatki według danych badania socjologicznego „Młoda Bułgaria” z kwietnia 2023 roku. Jego profil na Instagramie obserwuje blisko 179 tys. obserwujących, przed którymi raper często dzieli się apelami i przemyśleniami , związane z jego własną wiarą i związkami z Kościołem Odrodzenia.

To, jak muzyka popularna łączy się z protestantyzmem, to wątek, którego nie da się szczegółowo prześledzić, gdyż słuchanie danych utworów nie jest zgodne z przekonaniami religijnymi stojących za nimi artystów. Tu jednak ujawnia się ogromny kontrast z Cerkwią prawosławną, która nie zmodernizowała w takim stopniu swoich kanałów przekazu i znacznie trudniej byłoby jej w naturalny sposób dotrzeć do młodych ludzi za pomocą takich narzędzi, jak portale społecznościowe, piosenkarze czy liderzy opinii.

Może to być jeden z wielu powodów, dla których wiara w przeznaczenie jest zdecydowanie bardziej preferowana wśród bułgarskiego pokolenia Z – wskazuje na to 61% respondentów w ogólnopolskim badaniu.

Wiary w przeznaczenie nie uczy się w żadnej szkole ani w kościele, nie ma ona spisanych zasad i trudno ją zdefiniować. To raczej sposób myślenia młodego pokolenia, z którym patrzy w przyszłość i swoje marzenia – gdzieś pomiędzy wyrażeniami „co jest napisane, stanie się” a „daj spokój, dasz radę”.

Najczęściej występuje wśród osób, które ukończyły szkołę średnią (63%) i podstawową (59%). I w nim, podobnie jak w religii, kobiety są bardziej niż mężczyźni skłonne zwrócić się ku losowi.

Poza religią ponad połowa (53%) Bułgarów w wieku od 16 do 25 lat przyznaje, że wierzy w „korzenie, rodowód, ziemię i przynależność” . Przekonanie to częściej demonstrują młodzi ludzie na wsi, a także 62% młodych etnicznych Turków objętych badaniem.

Korzenie, rodowód i ziemię można interpretować na różne sposoby, jednak najczęściej odnoszą się one do poczucia przywiązania młodego człowieka do ojczyzny, rodziny, najbliższego otoczenia i natury.

Imponujące jest to, że zwracanie się do nich jest jeszcze bardziej powszechne niż wiara w naukę, którą podziela połowa młodych ludzi (51%). Nauka wyjaśnia świat, w którym żyjemy, żyliśmy, a nawet będziemy żyć – ale to dopiero czwarta najczęściej wskazywana odpowiedź przez młodych Bułgarów.

Najczęściej udzielają go Bułgarzy z wyższym wykształceniem (62% młodych ludzi w tej grupie). Dane podkreślają korelację między wiarą w naukę a poziomem wykształcenia respondenta – osoby z niższym wykształceniem częściej nie traktują nauki priorytetowo lub nie decydują się na wiarę w naukę . A jego rola w życiu jest niezwykle ważna – od zdobywania podstawowych, rzetelnych informacji, po kształtowanie zrozumienia otaczającego nas świata. Niepokój budzi fakt, że pokolenie Z nie znajduje miejsca dla nauki w pierwszej trójce.

Niepokój ten w pewnym stopniu potęgują wskaźniki, że prawie co piąty młody człowiek (19%) wierzy w siły nadprzyrodzone , a 16% w przesądy. Takie przekonania są bardziej charakterystyczne dla kobiet – dwukrotnie częściej ulegają one przesądom niż mężczyźni (21% vs. 11%).

Według szeregu światowych badań kobiety częściej wierzą w astrologię, duchy czy „szósty zmysł”. Jednym z powodów jest to, że boją się bardziej negatywnych konsekwencji w swoim życiu, a przesądy dają im poczucie bezpieczeństwa i pewności siebie.

Fascynacja ideami, takimi jak siły nadprzyrodzone i niewyjaśnione zjawiska, jest widoczna także wśród młodych ludzi w innych częściach świata. Badanie przeprowadzone w 2023 r. przez lidera badań rynku światowego Ipsos wykazało na przykład, że 39 procent młodych Amerykanów wierzy w duchy, a 28 procent przyznaje, że doświadczyło poczucia dziwnej obecności. Dużym czynnikiem rozwoju tego typu wierzeń są media, produkcje artystyczne, a zwłaszcza Internet, w którym roi się od wszelkiego rodzaju opowieści o tajemniczych i niejasnych przypadkach.

Jednak jednym z najciekawszych wniosków płynących z badań wierzeń młodych Bułgarów jest być może to, że prawie każdy młody człowiek w Bułgarii w coś wierzy – czy to los, Bóg, rasa, nauka, czy nawet przesąd (16%). Tylko 8% twierdzi, że w ogóle w nic nie wierzy. Być może jednak istnieje wiara w młodych Bułgarów i dla młodych Bułgarów.

Źródło: https://boulevardbulgaria.bg/