Bułgaria stoi w obliczu poważnego kryzysu energetycznego – już tej zimy możliwe są naruszenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej. Eksperci Bułgarskiego Forum Energetyki i Górnictwa (BEMF) ostrzegają przed tym w oświadczeniu skierowanym do parlamentu i mediów.

Bułgarski system elektroenergetyczny wchodzi w pogłębiający się kryzys produkcyjny i płynnościowy. W okresach doładowań reaktorów EJ Kozłoduj kraj nagle staje się importerem netto energii elektrycznej (średnio ponad 1200 MW w listopadzie), a najbardziej jest to widoczne w godzinach wieczornego szczytu zużycia – od 5 do 17. 21:00, kiedy fotowoltaika zresetuje swoją produkcję. Ich „opróżnienie” rekompensowane jest głównie importem drogiej energii elektrycznej głównie z Grecji, która uruchamia pełną moc swoich elektrociepłowni gazowych (głównie rekonstruowanych elektrowni węglowych ze środków PVU).

Przy obecnych giełdowych cenach gazu ziemnego i kwot emisji nasze elektrownie cieplne na węgiel brunatny nie są w stanie konkurować z greckimi i rumuńskimi elektrowniami cieplnymi na gaz.

Na proces pogarszania się kondycji ekonomicznej naszych elektrowni węglowych dodatkowo wpływa praktyka konfiskaty przez państwo części ich zysków w przypadku sprzedaży przekraczającej określone poziomy, zwane „pułapami cenowymi”.

Dane z początku listopada konsekwentnie pokazują, że bułgarskie elektrownie węglowe, pomimo pogarszającej się sytuacji gospodarczej, już jesienią 2024 r. utrzymują swoją rolę kluczowego producenta energii elektrycznej w kraju (średnio ponad 40% w listopadzie) i pomimo rejestrowanego wzrostu mocy źródeł odnawialnych w Bułgarii, ich wkład w bilans energetyczny kraju jest nieznaczny – wynoszący niecałe niż 10% do bilansu energetycznego średnio na listopad 2024 r dotychczas.

Analizy specjalistów ds. energetyki BEMF potwierdzają niepokojące prognozy, że tej zimy, nawet przy normalnej awarii urządzeń wytwórczych, przesyłowych i dystrybucyjnych oraz w normalny zimowy dzień, spodziewany jest deficyt bilansu mocy na poziomie około 600 MW ze względu na ograniczone ilość wody w zaporach energetycznych elektrowni wodnych. Bardziej niepokojące są jednak szacunki, że w ekstremalnych zimowych temperaturach, nawet przy normalnej sytuacji awaryjnej i normalnym zużyciu energii elektrycznej, deficyt ten wzrasta do około 1600 MW.

A jeśli w poprzednich latach można było pokryć te deficyty awaryjnym importem z sąsiednich systemów energetycznych, to teraz będzie to niemożliwe ze względu na to, że wszystkie kraje sąsiadujące również deklarują wysokie deficyty energii.

Jakie są przyczyny i jakie pilne działania należy podjąć?

Głównymi przyczynami obecnego stanu bułgarskiej branży elektroenergetycznej jest wiele niekompetentnych działań i bierności – od braku strategicznych planów przyciągnięcia inwestycji w sektorze energetycznym, założenia niekontrolowanej budowy mocy źródeł odnawialnych bez rekompensaty, straconych szans wprowadzenie mechanizmu mocy i regulacji dopuszczalnej pomocy publicznej dla części elektrowni węglowych, praktyczne blokowanie badań i budowy nowych elektrowni wodnych i słonecznych, całkowite niedoszacowanie wkładu inne alternatywne technologie wytwarzania energii elektrycznej z możliwością regulacji obciążenia – małe reaktory modułowe, energia geotermalna, utylizacja stałych odpadów bytowych oraz dostępne znaczne ilości biomasy leśnej w wysokosprawnych technologiach niskoemisyjnych – podaje BEMF.

Kraj zaprzepaścił także możliwość konwersji części bloków węglowych na gaz, co zrobiła Grecja i jest obecnie głównym importerem energii elektrycznej do regulacji wieczornego szczytu obciążenia systemu.

BEMF proponuje pilne i średnioterminowe środki mające na celu ustabilizowanie bułgarskiego przemysłu elektroenergetycznego:

1) Decyzją Rady Ministrów o włączeniu mocy TPP „Contour Global” do bilansu elektroenergetycznego kraju, poprzez uzgodnienie z KE zastosowania tymczasowego mechanizmu przepustowości w trybach awaryjnych;

2) Odbudowa i utrzymanie zasobów węgla wszystkich bez wyjątku elektrowni węglowych;

3) Kierownictwo EJ Kozłoduj i TPP Marica Iztok-2 powinno w trybie pilnym potwierdzić raportami dla MG daty 24.11.2024 dla EJ Kozłoduj i 30.11.2024 jako ostateczne daty włączenia TG10 do EJ i TG8 w MI2 równolegle z systemem elektroenergetycznym po pomyślnym i terminowym zakończeniu ich planowych corocznych napraw. Jeżeli istnieje ryzyko, że terminy włączenia nie zostaną dotrzymane, należy zgłosić środki podjęte w celu przezwyciężenia opóźnień.

4) Opracowanie i przyjęcie przez Radę Ministrów programu i środków stabilizacji gospodarczej i kapitalizacji bułgarskich przedsiębiorstw energetycznych i w tym celu obiektywne ponowne oszacowanie progu ceny energii elektrycznej na poziomie 180 BGN/Mwh w celu zrekompensowania branży;

5) przywrócenia pracy Rady Społecznej przy Ministrze Energii zgodnie z wymogami art. 7a ustawy Prawo energetyczne;

6) W średnim okresie:

A) Nakłonienie Komisji Europejskiej i ENTSO-E do wdrożenia z najwyższym priorytetem projektów mających na celu zwiększenie łączności systemów elektroenergetycznych Europy Zachodniej z systemami Europy Wschodniej oraz „odblokowanie” przepływów wymiany energii elektrycznej pomiędzy obydwoma regionami.

B) Kierownictwo NEK przygotowało i zapewniło wdrożenie nowego harmonogramu zakończenia renowacji „Chaira” PAVEC z krótszymi terminami i zabezpieczonym finansowaniem. Przygotowanie i złożenie raportu do MG z przebiegu pozyskiwania środków finansowych na budowę niwelatora wód Yadenitsa-2.

C) Opracowanie i przyjęcie przez Ministra Energii na podstawie art. 4 ust. 2 pkt 5 średnioterminowych programów inwestycyjnych ZE ogłaszania przetargów na budowę nowych mocy wytwórczych z możliwością udziału w regulacji obciążenia i częstotliwość sieci energetycznej; Bułgarskie Forum Górnictwa Energetycznego wyraża gotowość zorganizowania, w sposób operacyjny i w możliwie najkrótszym czasie, profesjonalnej dyskusji na temat złożonej sytuacji z szerokim gronem specjalistów w celu omówienia proponowanych rozwiązań i określenia rozwiązań w zakresie zarządzania. Eksperci ds. energetyki ostrzegają, że kryzys polityczny, w którym się znajdujemy, nie powinien przerodzić się w kryzys energetyczny.

Źródło: https://obektivno.bg/balgariya-e-izpravena-pred-seriozna-energijna-kriza-vazmozhen-e-rezhim-na-toka/