Oto odpowiedzi na najważniejsze pytania dotyczące strajków według bułgarskiego prawa
Już ósmy tydzień trwa strajk komunikacji miejskiej w Sofii. Stolica jest sparaliżowana, działa jedynie metro, które obsługuje większość pasażerów korzystających na co dzień z państwowego transportu.
Pracownicy transportu miejskiego walczą o wyższe płace i lepsze warunki pracy. Nasze społeczeństwo jest znów podzielone – część osób popiera protestujących, bo każdy ma prawo walczyć o godziwe wynagrodzenie i humanitarne warunki pracy. Inna część jest jednak niezadowolona z niedogodności, jakie brak transportu publicznego powoduje w życiu każdego mieszkańca Sofii.
Trwający strajk wymusił interwencję rządu. Premier Rosen Żeliazkow zapowiedział przeznaczenie 15 milionów dolarów na pomoc. BGN w Sofii rozwiąże kryzys transportowy. Ale czy blokada Sofii zostanie zniesiona, okaże się dopiero za kilka godzin.
Strajk jest tematem numer jeden w mediach, kręgach politycznych i społeczeństwie. Jednym z pytań, które ludzie najczęściej sobie zadają jest to, czy metro będzie nadal działać, czy też przyłączy się do akcji protestacyjnych, a miasto zostanie całkowicie zablokowane? Na razie metro w Sofii funkcjonuje bez zakłóceń, co rodzi pytanie, czy jego pracownicy mają w ogóle prawo do protestu.
Oto odpowiedzi na palące pytania na ten temat:
Zgodnie z Konstytucją Republiki Bułgarii (art. 43) każdy obywatel ma prawo do pokojowych zgromadzeń i protestów. Prawo to może jednak zostać ograniczone przez prawo, jeśli w grę wchodzi ochrona bezpieczeństwa narodowego, porządku publicznego, zdrowia i moralności ludności lub praw i wolności innych osób.
- Jakie są zasady protestu/strajku?
Kwestie te reguluje Ustawa o rozwiązywaniu sporów zbiorowych. W sztuce. 11, ust. 1 stanowi, że „pracownicy mogą strajkować, czasowo zawieszając wykonywanie swoich obowiązków pracowniczych”.
Pozostałe akapity stanowią, że decyzję o strajku podejmuje zwykła większość pracowników, a oni lub ich przedstawiciel mają obowiązek powiadomić pracodawcę na piśmie co najmniej 7 dni przed jego rozpoczęciem, podając czas trwania strajku.
Na tych samych warunkach pracownicy mogą ogłosić strajk solidarnościowy w celu poparcia legalnego strajku innych pracowników. Ważnym wyjaśnieniem jest ostatni akapit, który stanowi, że pracownicy mogą ogłosić strajk ostrzegawczy bez wcześniejszego uprzedzenia, który jednak nie może trwać dłużej niż godzinę.
- Gdzie powinni być pracownicy podczas strajku?
Zgodnie z art. 12 ustawy stanowi, że w czasie trwania strajku pracownicy są zobowiązani przebywać na stanowisku pracy w ustalonych dla nich godzinach pracy. Ponadto nie wolno im podejmować działań, które mogłyby dodatkowo utrudniać normalne wykonywanie czynności wykraczających poza obowiązki służbowe.
Naruszenie tych wymagań stanowi naruszenie dyscypliny pracy i może skutkować karami dyscyplinarnymi przewidzianymi w Kodeksie pracy.
- Kiedy strajk jest niedozwolony?
- jeśli żądania pracowników są sprzeczne z Konstytucją
- w sprawach, co do których istnieje porozumienie lub orzeczenie arbitrażowe
- w przypadku klęski żywiołowej i związanych z nią sytuacji nadzwyczajnych oraz pilnych prac ratowniczych i naprawczych
- do rozstrzygania indywidualnych sporów pracowniczych
- w systemie Ministerstwa Obrony Narodowej, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, organów sądowniczych, prokuratorskich i śledczych, Państwowej Agencji Wywiadowczej i Służby Bezpieczeństwa Narodowego
- kiedy jest strajk, aby zgłosić żądania polityczne
- Czy pracownicy otrzymują wynagrodzenie w czasie strajku?
Zgodnie z prawem pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie za czas, w którym zawiesił wykonywanie obowiązków pracowniczych z powodu udziału w strajku. W tym czasie może otrzymać odszkodowanie ze specjalnie wyznaczonego funduszu strajkowego. Fundusz tworzony jest na wniosek pracowników ze środków własnych lub ze środków organizacji zawodowych.
Czas, w którym pracownicy biorą udział w legalnym strajku, wlicza się do doświadczenia zawodowego.
Pracownikowi, który nie brał udziału w strajku, lecz nie mógł wykonywać swoich obowiązków pracowniczych z powodu strajku innych pracowników, należy wypłacić wynagrodzenie w wysokości, w jakiej został zwolniony z pracy z przyczyn od niego niezależnych.
- Czy mogą nas zwolnić, jeśli zaczniemy strajk?
Odpowiedź brzmi: nie. Zgodnie z artykułem 20 ustawy, po ogłoszeniu strajku i w okresie trwania strajku legalnego pracodawca nie może zawiesić działalności przedsiębiorstwa lub jego części oraz zwolnić pracowników w celu:
1. zapobiec strajkowi lub go zakończyć,
2. udaremnić realizację wysuniętych żądań.
- Kto nie ma prawa do strajku?
- Wojsko (Ministerstwo Obrony Narodowej / Armia Bułgarska) – nie ma prawa do strajku, zgodnie z Ustawą o obronie i Siłach Zbrojnych (art. 145). Mogą wyrażać swoje opinie za pomocą mechanizmów wewnętrznych, ale nie poprzez publiczne protesty.
- Pracownicy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych (policja, straż graniczna, straż pożarna itp.) mają prawo do protestu, lecz nie mają prawa do strajku, zgodnie z ustawą o Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Protesty często odbywają się w formie wieców, marszów i innych form ekspresji, nie zakłócając przy tym procesu pracy ani bezpieczeństwa.
- Pracownicy SANS i NSO – przepisy SANS i NSO nie zezwalają na strajki. Ich prawo do protestu jest poważnie ograniczone ze względu na charakter usług oraz wymogi dotyczące poufności i ciągłości działalności.
- Jakie prawa przysługują pracownikom zatrudnionym w obiektach strategicznych?
„Strategiczny obiekt bezpieczeństwa narodowego” można rozumieć jako:
- elektrownia jądrowa (np. elektrownia jądrowa Kozłoduj)
- kluczowe obiekty energetyczne (CHP, NEK, Bulgartransgaz)
- ważne węzły transportowe (lotniska, porty)
- infrastruktura komunikacyjna i informatyczna itp.
Pracujący tam ludzie nie zawsze są pracownikami o ograniczonych uprawnieniach, chyba że są częścią służb bezpieczeństwa. Na przykład elektrycy w elektrowni jądrowej mają prawo do protestu, ale pod warunkiem zagwarantowania bezpieczeństwa obiektu.
Podsumowując: pracownicy strategicznego obiektu bezpieczeństwa narodowego w Bułgarii mogą mieć prawo do protestu, ale prawo to
może być ograniczone przez prawo, zależy od rodzaju obiektu i instytucji oraz nie obejmuje prawa do strajku w przypadku większości służb bezpieczeństwa i sił zbrojnych.
- Czy pracownicy metra w Sofii mają prawo protestować?
Dekretem nr 181 z dnia 20 lipca 2009 r. Rada Ministrów określiła strategiczne miejsca i działania, które są ważne dla bezpieczeństwa narodowego Republiki Bułgarii i które stanowią część infrastruktury krytycznej. Dlatego też w sektorze transportu Metropolia Sofia została uznana za miejsce strategiczne.
Pracownicy tak strategicznego ośrodka bezpieczeństwa narodowego w Bułgarii mogą mieć prawo do protestu, ale to prawo:
- może być ograniczone przez prawo
- zależy od rodzaju witryny i instytucji
- nie obejmuje prawa do strajku dla większości służb bezpieczeństwa i sił zbrojnych
Pracownicy Metropolii Sofia nie są pracownikami Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, armii ani Agencji Bezpieczeństwa Narodowego, tzn. nie dotyczą ich zakazy strajków nałożone na te kategorie. Pracują na podstawie umowy o pracę, najczęściej na podstawie Kodeksu pracy, a metro jest miejską spółką komercyjną będącą własnością władz miasta Sofia.
Zgodnie z Ustawą o rozwiązywaniu sporów zbiorowych pracy (art. 16 ust. 1 i 2) nie jest dopuszczalne zakończenie działalności, jeżeli mogłoby to:
- narażać życie lub zdrowie obywateli
- doprowadziło do poważnych zakłóceń porządku publicznego.
Oznacza to, że metro nie może całkowicie wstrzymać działalności, nawet podczas protestu. Należy zapewnić minimalny poziom usług transportowych – na przykład pociągi kursujące w godzinach szczytu lub ograniczony ruch na niektórych liniach. Często stosuje się strajki symboliczne (np. prace ze wstążkami, protesty przed urzędem gminy, bez zatrzymywania pociągów).
Podsumowując, pracownicy metra w Sofii mają prawo do protestu, a nawet strajku, muszą jednak przestrzegać procedur prawnych i nie mogą całkowicie wstrzymać pracy metra, aby nie narażać porządku publicznego i bezpieczeństwa .
Źródło: https://www.vesti.bg/bulgaria/koj-mozhe-da-protestira-i-kakvi-sa-pravilata-u-nas-6228821
