Bułgarski system elektroenergetyczny wchodzi w pogłębiający się kryzys produkcyjny i płynnościowy. Tak ostrzega Bułgarskie Forum Energetyki i Górnictwa (BEMF) w oświadczeniu wysłanym do formacji politycznych 51. Zgromadzenia Narodowego i mediów. Organizacja ostrzega, że już tej zimy możliwe są naruszenia bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej .
BEMF zwraca uwagę, że w czasie ładowania reaktorów w elektrownie EJ Kozłoduj kraj musi importować energię (średnio ponad 1200 MW w listopadzie), co jest najbardziej widoczne, szczególnie w godzinach wieczornego szczytu zużycia – od godz. 17:00 do 21:00, kiedy fotowoltaika zeruje swoją produkcję, co rekompensowane jest głównie importem drogiej energii elektrycznej, głównie z Grecji.
Bułgaria importuje także energię elektryczną z elektrowni elektrowni węglowych z Serbii, Turcji, a nawet z nieobciążonej kwotami emisji Republiki Macedonii Północnej. Organizacja zwraca uwagę, że przy obecnych cenach giełdowych gazu ziemnego i kwot emisji elektrownie cieplne na węgiel brunatny nie są w stanie konkurować z gazociągami greckimi i rumuńskimi. W deklaracji wskazano także, że sytuację ekonomiczną naszych elektrowni węglowych dodatkowo pogarsza praktyka konfiskaty przez państwo części ich zysków w przypadku przekroczenia określonego poziomu sprzedaży – tzw. „pułapu cenowego”.
Według BAMF dane z początku listopada wskazują, że pomimo pogarszającej się sytuacji gospodarczej bułgarskie elektrownie węglowe jesienią 2024 roku utrzymają swoją rolę kluczowego producenta energii elektrycznej w kraju – średnio ponad 40% w miesiącu .
Bułgarskie Forum Energetyki i Górnictwa podaje, że pomimo zarejestrowanego wzrostu mocy OZE w Bułgarii, ich wkład w bilans energetyczny kraju pozostaje niewielki – poniżej 10% średnio bilansu energetycznego w listopadzie 2024 roku.
Specjaliści ds. energetyki BEMF przewidują, że tej zimy, nawet przy normalnych warunkach awaryjnych instalacji wytwórczych, przesyłowych i dystrybucyjnych oraz w normalny zimowy dzień, spodziewany jest deficyt bilansu mocy na poziomie około 600 MW ze względu na ograniczoną ilość wody w zaporach energetycznych elektrowni wodnych. Zdaniem ekspertów jeszcze bardziej niepokojący jest fakt, że w ekstremalnych zimowych temperaturach, nawet przy normalnych warunkach awaryjnych i przy normalnym zużyciu energii elektrycznej, deficyt sięga około 1600 MW . „A jeśli w poprzednich latach można było pokryć te deficyty awaryjnym importem z sąsiednich systemów energetycznych, to teraz będzie to niemożliwe, ponieważ wszystkie kraje sąsiadujące również deklarują wysokie deficyty energii” – ostrzega Bułgarskie Forum Energetyki i Górnictwa.
Jakie są przyczyny i jakie pilne środki należy podjąć
BEMF jako główne przyczyny stanu bułgarskiej elektroenergetyki wskazuje wiele niekompetentnych działań i bierności – począwszy od braku strategicznych planów przyciągania inwestycji w sektorze energetycznym, pozwalających na niekontrolowaną budowę mocy źródeł odnawialnych bez rekompensat, po utracone szanse na wprowadzenie mechanizmu mocowego i uregulowanie dopuszczalnej pomocy publicznej dla części elektrowni węglowych, praktyczne zablokowanie badań i budowy nowych elektrowni HPP i PAVEC, całkowite niedoszacowanie wkładu innych alternatywnych technologii w produkcję energii elektrycznej z możliwościami regulacja obciążenia – małe reaktory modułowe, energia geotermalna, utylizacja stałych odpadów komunalnych i dostępnych znacznych ilości biomasy leśnej w wysokosprawnych technologiach niskoemisyjnych. Organizacja twierdzi, że nasz kraj również nie wykorzystał możliwości przerobienia części bloków węglowych na jednostki gazowe, czego dokonała Grecja, będąca obecnie głównym importerem energii elektrycznej do regulacji wieczornego szczytu obciążenia systemu.
Bułgarskie Forum Energetyki i Górnictwa proponuje konkretne pilne i średnioterminowe środki mające na celu ustabilizowanie branży elektroenergetycznej w naszym kraju:
1) Decyzją Rady Ministrów o włączeniu mocy TPP „Contour Global” do bilansu elektroenergetycznego kraju poprzez uzgodnienie z KE zastosowania tymczasowego mechanizmu przepustowości w trybach awaryjnych;
2) Odbudowa i utrzymanie zasobów węgla wszystkich bez wyjątku elektrowni węglowych;
3) Kierownictwo EJ Kozłoduj i Marica Iztok-2 TPP pilnie potwierdza w raportach dla MG daty 24.11.2024 dla EJ Kozłoduj i 30.11.2024 jako ostateczne daty włączenia TG10 do EJ i TG8 równolegle do MI2 z systemem elektroenergetycznym po pomyślnym i terminowym zakończeniu planowanych corocznych napraw. Jeżeli istnieje ryzyko, że terminy włączenia nie zostaną dotrzymane, należy zgłosić środki podjęte w celu przezwyciężenia opóźnień.
4) Opracowanie i przyjęcie przez Radę Ministrów programu i środków stabilizacji gospodarczej i kapitalizacji bułgarskich spółek energetycznych oraz w tym celu obiektywną ponowną ocenę progu ceny energii elektrycznej na poziomie 180 BGN/Mwh w celu zrekompensowania branży;
5) przywrócenia pracy Rady Społecznej przy Ministrze Energii zgodnie z wymogami art. 7a ustawy Prawo energetyczne;
6) W średnim okresie:
A) Nakłonienie Komisji Europejskiej i ENTSO-E do wdrożenia z najwyższym priorytetem projektów mających na celu zwiększenie łączności systemów elektroenergetycznych Europy Zachodniej z systemami Europy Wschodniej oraz „odblokowanie” przepływów wymiany energii elektrycznej pomiędzy obydwoma regionami.
B) Kierownictwo NEK przygotowało i zapewniło wdrożenie nowego harmonogramu zakończenia renowacji „Chaira” PAVEC z krótszymi terminami i zabezpieczonym finansowaniem. Opracowanie i przedłożenie Ministerstwu Spraw Wewnętrznych raportu z postępu pozyskiwania środków finansowych na budowę niwelatora wód „Jadenitsa-2”.
C) Opracowanie i przyjęcie przez Ministra Energii na podstawie art. 4 ust. 2 pkt 5 średnioterminowych programów inwestycyjnych ZE ogłaszania przetargów na budowę nowych mocy wytwórczych z możliwością udziału w regulacji obciążenia i częstotliwość sieci energetycznej.
BEMF deklaruje gotowość zorganizowania profesjonalnej dyskusji sytuacji z szerokim gronem specjalistów, podczas której zostaną rozpatrzone proponowane działania i zostaną określone decyzje zarządcze. „Kryzys polityczny, w jakim się znaleźliśmy, nie powinien przerodzić się w kryzys energetyczny” – podkreśla Bułgar. forum górnictwa energetycznego.
